Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan trong giảng dạy mụn Mĩ thuật lớp 6

ều sõu thỡ ntn?
- GV kết luận ,ghi bảng.
- GV cho HS quan sỏt hỡnh hộp ở trờn ,dưới đường TM của HS.
? Hỡnh hộp nằm ở đõu so với đường tầm mắt
? Cỏc cạnh song song khụng cựng hướng với đường TM cú hướng đi ntn
- G kết luận

- Tranh minh họa
- Vật mẫu: hỡnh hộp, quả búng
- Ảnh chụp cảnh biển, đồng bằng
- Ảnh chụp đường tầm mắt ở cỏc vị trớ khỏc nhau
- Tranh phúng to hỡnh 4, 5( sgk)
I. Quan sỏt, nhận xột
- Vật cựng loại cú cựng kớch thước khi nhỡn theo xa gần ta thấy:
+ Ở gần: hỡnh to,cao, rộng, rừ hơn. 
+ Ở xa: hỡnh thấp, nhỏ, hẹp, mờ hơn
- Vật ở trước che lấp vật ở sau. 
- Mọi vật thay đổi hỡnh dỏng 
 khi nhỡn ở những vị trớ khỏc 
 nhau( trừ hỡnh cầu).
II. Đường tầm mắt và điểm tụ:
Đường tầm mắt(hay cũn 
 gọi là đường chõn trời)
- KN: Đường tầm mắt là một
 đường thẳng luụn nằm ngang với tầm mắt của người nhỡn phõn chia mặt đất với bầu trời mặt nước với bầu trời nờn cũn gọi là đường chõn trời.
- Vị trớ đường tầm mắt thay đổi phụ thuộc vào vị trớ cao hay thấp của người nhỡn cảnh.
 2. Điểm tụ
- Điểm tụ là điểm gặp nhau của cỏc đường thẳng song song hướng về phớa đường tầm mắt gọi là điểm tụ.
- Cỏc đường thẳng song song khụng cựng hướng với đường TM ở dưới đường TM thỡ hướng lờn trờn, ở trờn đường TM thỡ hướng xuống dưới.
3. Củng cố: 
	* Chơi trũ chơi(Ai nhanh hơn ):
	- GV treo ảnh chụp cảnh vật ở gần, xa, trờn, dưới đường TM:
	+ Yờu cầu HS tỡm những điều liờn quan đến bài học và ghi kết quả lờn bảng phụ.
	+ Cỏc nhúm đưa đỏp ỏn.
	- GV cựng HS kiểm tra,cho điểm,tuyờn dương .
4. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà. 
	- Học bài , nghiờn cứu trước nội dung bài mới.
	- Quan sỏt những hỡnh ảnh trong cuộc sống tỡm những điều đó học.
	- Mỗi nhúm chuẩn bị :một hỡnh trụ, chộn, bỏt, quả, hỡnh hộp. 
3. Phõn mụn Vẽ trang trớ:
Sử dụng đồ dựng dạy học khai thỏc triệt để về: hoạ tiết, cỏch sắp xếp mảng, màu sắc, tớnh ứng dụng trong thực tế của chỳng. Khai thỏc độ đậm nhạt của màu và nhấn mạnh kiến thức vẽ màu ở hoạ tiết trọng tõm. Khai thỏc sự thay đổi của cỏc mảng vỡ đõy chớnh là sự cần thiết để sỏng tạo ra nhiều bài trang trớ đẹp.
Cho học sinh thấy được bài trang trớ cần vẽ tỉ mỉ, cẩn thận và cõn đối.
	Hệ thống ĐDDH của phân môn vẽ trang trí gồm có:
	. Phần quan sát, nhận xét: bài vẽ trang trí ( cơ bản và ứng dụng), minh họa các cách bố cục đẹp và chưa đẹp, các mẫu họa tiết, bài vẽ của học sinh khóa trước.
	. Phần hướng dẫn cách vẽ: minh họa các bước tiến hành ( tranh minh họa và vẽ thị phạm trên bảng)
	. Phần đánh giá kết quả học tập: bài vẽ của học sinh trong lớp.
	. Máy tính, máy chiếu projecter.
Vớ dụ bài giảng cụ thể:
Tiết 15- Bài 15 : Vẽ trang trớ 
TRANG TRÍ ĐƯỜNG DIỀM
I. MỤC TIấU:
1. Kiến thức:
	- HS biết cỏch trang trớ đường diềm.
	- Biết cỏch tụ màu theo hoà sắc núng lạnh.
2 . Kĩ năng : 
	- HS trang trớ được một đường diềm theo ý thớch .
3 . Thỏi độ:
	- HS hiểu được vẻ đẹp của trang trớ đường diềm và ứng dụng của nú trong đời sống
II .CHUẨN BỊ CỦA GV & HS:
1. Giỏo viờn : 
	- Một số đồ vật cú trang trớ đường diềm: bỏt, đĩa., thổ cẩm
	- Một số bài vẽ của HS năm trước .
2. Học sinh :
	- Giấy vẽ, bỳt chỡ, tẩy, màu.
III. TIẾN TRèNH BÀI DẠY :
1 . Kiểm tra bài cũ : 
	- Kiểm tra bài vẽ tranh đề tài bộ đội .
Yờu cầu :
	- Rừ nội dung đề tài, rừ mảng chớnh phụ, hỡnh ảnh đẹp, phự hợp với nội dung 
	- Màu sắc theo gam, đảm bảo 3 độ đậm nhạt chớnh.
2. Nụ̣i dung bài mới : 
Giới thiệu bài : Trực tiếp 
Hoạt động của GV & HS
Đồ dựng dạy học
Nội dung ghi bảng
 HOẠT ĐỘNG 1: 
Hướng dẫn HS quan sỏt nhận xột :
 - Cho HS quan sỏt một số đồ vật trong đời sống hàng ngày được trang trớ đường diềm để thấy tỏc dụng của đường diềm trong đời sống:
 - HS quan sỏt.
GV đặt cõu hỏi.
? Theo em thế nào là trang trớ đường diềm
? Ngoài những đồ vật trờn em cũn thấy trang trớ đường diềm được ứng dụng trong thực tế như thế nào( trang trớ tủ, khăn, mũ)
- Gv: Cỏc nghệ nhõn xưa đó dựng đường diềm trang trớ mặt trống đồng, bia đỏ)
- Gv treo trực quan
? Trang trớ đường diềm vận dụng cỏch sắp xếp nào trong trang trớ 
? So sỏnh màu sắc của họa tiết với màu nền
-HS thảo luận theo bàn và trả lời.
-GV nhận xột cựng Hs và chốt lại:
+ Vận dụng cỏch sắp xếp nhắc lại, xen kẽ, đối xứng .
+Hoạ tiết giống nhau tụ màu giống nhau .
+ Màu sắc đảm bảo 3 độ đậm nhạt 
 chớnh và theo gam . 
 HOẠT ĐỘNG 2: 
 Hướng dẫn HS cỏch vẽ :
- Treo ĐDDH hướng dẫn HS cỏch vẽ 
 .B1: Kẻ hai đường thẳng song song
 . B2: Chia khoảng
? Cú mấy cỏch chia khoảng
 + khoảng đều ( lặp lại )
 + khụng đều ( xen kẽ )
. B3: Vẽ họa tiết vào cỏc mảng hỡnh
? Hoạ tiết cú thể là những hỡnh gỡ
( Hoa, lỏ, con vật) 
 - Gv: mảng hỡnh giống nhau hoạ tiết giống nhau .
 . B4 : Lựa chọn màu sắc
 -Gv: vẽ màu cần lưu ý:
 + Tụ màu theo gam núng hoặc lạnh 
 + Đảm bảo 3 độ đậm nhạt chớnh .
- Gv cho H tham khảo một số bài vẽ trang trớ đường diềm.
 HOẠT ĐỘNG 3: 
 Hướng dẫn HS thực hành :
 - GV theo dừi hướng dẫn HS làm bài:
 + Yờu cầu làm theo từng bước đó học 
 + Cỏc em cú thể cắt dỏn bài trang trớ
 đường diềm .
 +Hoạ tiết phải cú từ 3,4 lớp để dễ dàng chuyển đổi màu sắc .
 + Màu sắc theo gam núng hoặc lạnh 
mảng chớnh màu sắc đẹp ,nổi bật nhất

- Một số đồ vật: bỏt, đĩa, lọ hoa, thổ cẩmcú trang trớ đường diềm
- Hỡnh ảnh mặt trống đồng Đụng Sơn, diềm bia đỏ ở Văn Miếu, đồ gốm cổ
- Một số bài trang trớ đường diềm ( ĐDDH MT6)
- Tranh minh họa cỏc bước vẽ ( Gv cú thể minh hũa trực tiếp lờn bảng nếu khụng dựng tranh)
- Bài vẽ của học sinh khúa trước.
- G cất hết trực quan
( trỏnh H bắt trước)

 I. Quan sỏt nhận xột 
 1. Thế nào là trang trớ đường diềm:
+ KN : Trang trớ đường diềm là hỡnh trang trớ nằm giới hạn trong 2 đường thẳng song song.
Trong đú cỏc hoạ tiết được sắp xếp cạnh nhau liờn tục kộo thành hàng dài. 
II. Cỏch vẽ:
1.Kẻ hai đường thẳng song song
2. Chia khoảng để vẽ họa tiết nhắc lại hoặc xen kẽ
3. Vẽ họa tiết
 4. Vẽ màu :
III. Thực hành :
Trang trớ một đường diềm cú kớch thước
20 x 8cm

3. Đỏnh giỏ kết quả học tập 
	+ GV chọn 3,4 bài(tốt, chưa tốt) gắn lờn bảng .
	+ Nhận xột chộo nhúm về : mảng hỡnh, cỏch sắp xếp, hoạ tiết, màu sắc. 
	- Giỏo viờn bổ sung, kl, cho điểm.
4. Hướng dẫn học sinh học bài và làm bài ở nhà .
	- Hoàn thành bài vẽ ở nhà .
	- Nghiờn cứu trước nội dung bài 16
	- Chuẩn bị : giấy vẽ, bỳt chỡ, tẩy cho giờ học sau.
4. Phõn mụn thường thức mĩ thuọ̃t
	Đõy là một phõn mụn mụn người giỏo viờn cú thể phải sử dụng đồ dựng dạy học suốt cả tiết học. Ở phõn mụn này đũi hỏi phải khai thỏc triệt để đồ dựng để học sinh nhận ra cỏi đẹp, cỏi hay của tỏc phẩm. Giỏo viờn nờn sử dụng hỡnh thức hoạt động nhúm, nờn sưu tầm hoặc in ra nhiều tranh để phỏt cho cỏc nhúm tự nghiờn cứu trờn cơ sở cỏc gợi ý của giỏo viờn sẽ giỳp học sinh hiểu sõu, nhớ sõu kiến thức của bài học.
Nờn sưu tầm nhiều đồ dựng phục vụ cho bài dạy ở phõn mụn này để học sinh cú thể so sỏnh và rỳt ra kết luận đỳng cho bài học. Đồ dựng chủ yếu của phõn mụn này là cỏc hỡnh ảnh, tranh phiờn bản. Giỏo viờn cú thể lấy trờn internet, trong cỏc sỏch tham khảo phúng to hoặc in ra thành tập tranh để dễ dàng sử dụng.
 Đõy là phõn mụn mang tổng hoà kiến thức của cỏc phõn mụn trờn, vỡ vậy giỏo viờn phải khai thỏc hết về hỡnh ảnh, bố cục, nội dung, màu sắc...trờn trực quan. Giỏo viờn nờn chuẩn bị kĩ hệ thống cõu hỏi phự hợp và sỏt với nội dung bài học trỏnh sự quan sỏt, tỡm hiểu một cỏch sơ sài, thiếu trọng tõm.
 Hệ thống đồ dựng dạy học của phân môn thường thức thuật lớp 6 gồm có:
	. Tranh, ảnh về các di vật lịch sử, kiến trúc thời kì cổ đại của Việt Nam, thời kỡ nhà Lý, các quốc gia cổ đại Ai Cập, Hi Lạp, La Mã; tranh dân gian Đông Hồ, Hàng Trống
	. Thông tin, tư liệu
	. Phiếu học tập( nếu giỏo viờn áp dụng phương pháp thảo luận nhóm).
	. Bảng phụ, máy tính, máy chiếu projecter.
Vớ dụ bài giảng cụ thể: 
Tiết 20 - Bài 20 : Thường thức mĩ thuật
GIỚI THIỆU MỘT SỐ TRANH DÂN GIAN VIỆT NAM
I. MỤC TIấU:
1. Kiến thức:
	- Giỳp HS hiểu sõu hơn về hai dũng tranh dõn gian Đụng Hồ và Hàng Trống qua một số bức tranh tiờu biểu của hai dũng tranh này.
2. Kĩ năng:
	HS nắm được giỏ trị nội dung và nghệ thuật của một số bức tranh giới thiệu trong bài
3. Thỏi độ:
	- HS thờm yờu thớch cỏc tỏc phẩm tranh dõn gian xưa qua tỡm hiểu nội dung và hỡnh thức nghệ thuật của cỏc tỏc phẩm trong bài.
II .CHUẨN BỊ CỦA GV & HS:
1. Giỏo viờn:
	- Tranh mĩ thuật 6 tranh dõn gian Việt Nam.
2. Học sinh:
	- SGK ,vở ghi ,sưu tầm tranh dõn gian Việt Nam.
III. TIẾN TRèNH BÀI DẠY:
1. Kiểm tra: Kết hợp kiểm tra trong giờ
	Giới thiệu bài mới: Chỳng ta đó tỡm hiểu về tranh dõn gian Việt Nam. Hụm nay cụ sẽ giới thiệu cho cỏc em một số bức tranh dõn gian tiờu biểu để cỏc em hiểu thờm về tranh dõn gian của Việt Nam.
Nội dung bài mới:
Hoạt động của GV & HS
Đ D D H
Nội dung ghi bảng
 - GV yờu cầu H nhắc lại vài nột về hai dũng tranh dõn gian Đụng Hồ và Hàng Trống
- Gv chia nhúm: 4 nhúm/lớp
- Cỏc nhúm cử nhúm trưởng, thư kớ, người bỏo cỏo.
- Thời gian thảo luận: 5 phỳt 
HOẠT ĐỘNG 1:
Hướng dẫn HS tỡm hiểu tranh dõn gian Đụng Hồ :
 - GV phỏt phiếu học tập cho cỏc Nhúm thảo luận 
 Nhúm 1: tranh Gà đại cỏt (6’)
?Tranh thuộc đề tài gỡ
? Hỡnh ảnh chỳ gà trống trong tranh mang ý nghĩa như thế nào
HS: thảo luận và đưa ra kết quả:
 GV bổ sung: 
 - Tranh thuộc đề tài chỳc tụng 
 - Mào đỏ tựa mũ cỏnh chuồn của Trạng Nguyờn là văn. 
Chõn cú cựa sắc nhọn như kiếm để đấu là vừ, thấy mồi gọi nhau ăn là nhõn, hàng ngày gỏy bỏo canh khụng sai là tớn, thấy địch thủ đấu đến cựng khụng sự là dũng.
 Nhúm 2: Đỏm cưới chuột: (7’)
 ? Tranh truộc đề tài gỡ
? Nờu nội dung và ý nghĩa bức tranh
 - GV bổ sung: 
 + Tranh cũn cú tờn gọi khỏc là (Trạng nguyờn vinh quy) Đỏm rước diễn ra trong khụng khớ trang nghiờm của trang chuột và lớnh khiờng kiệu nhưng nhỡn vẻ mặt và dỏng dấp thỡ thấy ngay được sự thấp thỏm lo sợ vỡ cú mốo, dự đó cống cho mốo nhiều lễ vật hậu hĩnh. 
HOẠT ĐỘNG 3:
 Tỡm hiểu tranh dõn gian Hàng Trống:
 Nhúm 3: Tranh chợ quờ (6’)
 ? Tranh thuộc đề tài gỡ
? Nờu nội dung ý nghĩa của tranh
 - Đại diện nhúm trỡn bày, cỏc nhúm khỏc bổ xung.
- GV bổ sung:
Cảnh chợ người bỏn người mua, già trẻ, trai, gỏi người ăn xin, kẻ đỏnh bạc ..nhộn nhịp như một xó hội thu nhỏ. Cỏc nhõn vật đều cú thần thỏi riờng.
 Nhúm 4: Tranh Phật Bà quan õm (7’)
 ? Tranh thuộc đề tài gỡ
? Nội dung ý nghĩa của tranh
 - Đại diện nhúm trỡnh bày, cỏc nhúm khỏc nhận xột
 - GV bổ sung: 
 +Bố cục sắp xếp cõn đối thuận mắt. Đức Phật ngồi xếp bằng hai bờn là Tiờn Đồng và Ngọc Nữ đứng hầu. Cỏc độ đậm nhạt đó tạo nờn sự huyền ảo của khụng gian thần tiờn.

- Tranh “ Gà đại cỏt”
- Phiếu học tập
- Tranh “ Đỏm cưới chuột”
- Phiếu học tập
- Tranh
 “ Chợ quờ”
- Phiếu học tập
- Tranh
- Phiếu học tập

I. Tranh dõn gian Đụng Hồ:
 1. Tranh Gà đại cỏt:
 Tranh thuộc đề tài chỳc tụng,
chỳc mọi người mọi nhà đún xuõn với nhiều điều tốt và tài lộc.
- Hỡnh ảnh gà trống oai vệ tượng trưng cho sự thịnh vượng và đức tớnh: văn vừ dũng nhõn tớn mà người con trai cần cú. 
2.Đỏm cưới chuột:
- Tranh thuộc đề tài chõm biếm, phờ phỏn, đả kớch. Nội dung tranh diễn tả đỏm rước diễn ra trong khụng khớ trang nghiờm, nhưng đầy sự lo lắng, sơ sệt nhằm phờ phỏn thúi hư tật xấu của tầng lớp quan lại trong xó hội phong kiến ngày xưa. 
 II.Tranh dõn gian Hàng Trống:
 1. Tranh chợ quờ:
 - Tranh thuộc đề tài sinh hoạt diễn tả cảnh họp chợ ở vựng nụng thụn với đầy đủ cỏc nghành nghề, và những người ở tầng lớp khỏc nhau như một xó hội thu nhỏ. Màu sắc tươi nguyờn của phẩm nhuộm đó tạo nờn sự sống động trong tranh.
2. Tranh Phật Bà Quan Âm:
 Tranh thuộc đề tài tụn giỏo.
Với cỏch sắp xếp bố cục thuận mắt. Đức Phật ngồi trờn toà sen hai bờn là Tiờn Đồng, Ngọc Nữ đứng hầu. Ngoài nội dung tớn ngưỡng cũn cú ý khuyờn răn mọi người làm điều thiện.
3. Củng cố: (3’)
? Hóy mụ tả một bức tranh mà em thớch
- GV gọi 2,3 HS hoặc cho cỏc em thảo luận theo bàn để núi nờn suy nghĩ.
4. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà. (1’)
- Học bài sưu tầm tranh dõn gian.
- Chuẩn bị đồ dựng học tập cho bài 21: vẽ theo mẫu.
V. Kết quả đạt được:
- Khảo sỏt trờn toàn khối 6 bao gồm 2 lớp với tổng số 85 học sinh.
- Thời gian khảo sỏt trong các tiết mĩ thuật học năm học 2013 - 2014
- Kết quả thu được như sau:
Kết quả 
khảo sỏt
 Hoàn thành sản phẩm giỏi- khỏ
Hoàn thành sản phẩm
 Số lượng
 Tỉ lệ
 Số lượng
 Tỉ lệ
Khụng sử dụng
ĐDDH

 30 – 35

35,3 – 41,1%

 50 - 55 
 
 58,8 – 64,7%
Cú sử dụng
ĐDDH
40 – 45 

47 – 52,9%

40 - 45

47 – 52,9%
C. Kấ́T LUẬN
	“Nghệ thuật là sự sỏng tạo ra những sản phẩm vật thể hoặc phi vật thể chứa đựng những giỏ trị lớn về tư tưởng - thẩm mỹ, mang tớnh chất văn húa làm rung động cảm xỳc, tư tưởng tỡnh cảm cho người thưởng thức.”
Do vậy “cỏi đẹp” là một phạm trự rất đa dạng và rộng lớn, nú mang tớnh thời sự, tớnh dõn tộc và tớnh lịch sử. Chớnh vỡ vậy, dạy cho học sinh cảm nhận được “cỏi đẹp” là một điều vụ cựng khú khăn. Vỡ “cỏi đẹp” của cỏc em là cỏi đẹp thụng qua con mắt của trẻ thơ, sự ỏp đặt của người lớn về “cỏi đẹp” đụi khi sẽ “giết chết” sự sỏng tạo hồn nhiờn, ngõy thơ trong cỏc em.
Dạy học là khú, dạy nghệ thuật lại càng khú hơn, cần phải mang tớnh nghệ thuật cao, dạy cho cỏc em thấy được “cỏi đẹp” nhưng lại phải phự hợp với lứa tuổi của cỏc em. Phải thấy được “cỏi nhỡn” của trẻ thơ trong mỗi bài làm của cỏc em. Dạy học Mĩ thuật khụng nhằm đào tạo học sinh trở thành hoạ sĩ hay người làm nghề mĩ thuật, mà cỏi chớnh là dạy cho cỏc em “thẩm mĩ”, dạy cho cỏc em nhận biết được “cỏi đẹp” trong cỏc tỏc phẩm nghệ thuật cũng như trong cuộc sống hằng ngày.
Việc khơi gợi những cảm xỳc, hứng thỳ cho cỏc em vụ cựng quan trọng trong mỗi bài học. Nú chớnh là khởi nguồn cho sự sỏng tạo và nú cũng là liều thuốc kớch thớch giỳp cỏc em hỳng thỳ học tập và làm bài thực hành. Do vậy, sử dụng đồ dựng dạy học đỳng cỏch và hợp lớ sẽ đúng vai trũ quyết định sự thành cụng của tiết dạy Mĩ thuật ở trường trung học cơ sở.
Kiến nghị đề xuất:
Với tầm quan trọng của đồ dựng dạy học trong mụn Mĩ thuật, rất mong cỏc cấp quản lớ cung cấp, hỗ trợ đầy đủ đồ dựng dạy học giỳp giỏo viờn lờn lớp hiệu quả và đạt chất lượng cao.
 Sáng kiến kinh nghiệm của tôi sẽ không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong các cấp quản lí và các đồng nghiệp nhiệt tình đóng góp và giúp đỡ tôi hoàn thiện hơn sáng kiến của mình để ngày càng nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn và chất lượng học tập của học sinh.
	Tôi xin trân thành cảm ơn !
 Quang Minh, tháng 07 năm 2014
 Người thực hiện
 Vũ Võn Trang
Tài liệu Tham khảo 
1. Sỏch giỏo khoa, sách giáo viờn 6 mụn Mỹ Thuật.
2. Tài liệu từ cỏc nguồn trờn Internet
3. Đổi mới Phương phỏp dạy học ở Trung học cơ sở - NXB Giỏo dục.
4. Mĩ thuật và phương phỏp dạy học Mĩ thuật ở Trung học cơ sở ( Tài liệu đào tạo Giỏo viờn) - NXB Giỏo dục.
5. Tài liệu tập huấn của Bộ GD&ĐT_Dự ỏn phỏt triển Giỏo viờn năm 2007.
6. Phương pháp dạy học Mĩ thuật, Trần Quốc Toản, NXB Giáo dục năm 2007.
ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG XẫT DUYỆT CẤP TRƯỜNG
...
 Ngày . thỏngnăm 2014
ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG XẫT DUYỆT CẤP HUYỆN
...
 Ngày . thỏngnăm 2014
ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG XẫT DUYỆT CẤP TỈNH
..
..
 Ngày . thỏngnăm 2014