Sáng kiến kinh nghiệm Phát huy tính tích cực, chủ động, hình thành năng lực thực hành sáng tạo trong phân môn Vẽ trang trí của môn Mĩ thuật

 bài cho từng nhóm học sinh thảo luận.
 * Tổ chức:
 +Chia nhóm. Có thể đặt tên cho nhóm.
 +Cử nhóm trưởng và thư ký ghi chép
 +Vị trí của nhóm
 * Tiến hành:
 +Nhận bài tập.
 +Nhóm trưởng nêu yêu cầu.
 +Các thành viên thảo luận hoặc cùng làm.
 +Nhóm trưởng hoặc đại diện thay mặt nhóm trình bày.
 +Các nhóm hoặc cá nhân khác góp ý, bổ sung, tranh luận, đánh giá.
 +Giáo viên nhận xét, bổ sung, tổng kết, đánh giá.-Làm việc theo nhóm tạo điều kiện cho nhiều học sinh được tham gia vào quá trình nhận thức, mặt khác giúp học sinh tích cực tự giác học tập hơn. Góp ý, trao đổi, tranh luận sẽ là cơ sở tốt cho sự hình thành và phát triển khả năng tư duy, phân tích ở học sinh.
	-Với các bài vẽ trang trí, phương pháp này có thể thực hiện ở đầu tiết học qua phần quan sát nhận xét, hoặc cuối tiết học để nhận xét đánh giá kết quả bài học.
	-Tùy theo yêu cầu của các loại bài, từng bài cụ thể và từng thời điểm nhất định mà giáo viên vận dụng phương pháp làm việc theo nhóm sao cho phù hợp, có hiệu quả nhất.
3.8. Phương pháp luyện tập:
 Phân môn vẽ trang trí lấy thực hành làm hoạt động chính và chỉ có trên cơ sở thực hành thì nhận thức lý thuyết mới rõ dần. Học vẽ trang trí, học sinh phải được làm nhiều bài tập, có thể là các bài tập sẽ trùng lặp nội dung, yêu cầu, cách tiến hành, song mỗi bài học sinh phải tìm ra cách vẽ khác nhau: về khai thác nội dung yêu cầu bài học, tìm hoạ tiết, bố cục, xây dựng hình tượng, cách xử lý màu, đậm nhạt.
	Trong phân môn vẽ trang trí cần chú trọng hình thành và phát triển ở học sinh các kĩ năng sau để thực hiện tốt phương pháp luyện tập:
	+Kĩ năng tư duy tạo hình.
	+Kĩ năng vẽ hình, chỉnh hình.
	+Kĩ năng vẽ đậm nhạt và vẽ màu.
	+Kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tế.
 Hướng dẫn học sinh làm bài, giáo viên cần tìm ra những thiếu sót về bố cục, vẽ hình, vẽ màu, gợi ý cho các em suy nghĩ và tự tìm ra cách sửa chữa, điều chỉnh theo khả năng, phù hợp với từng dạng bài của mỗi em. Cần có kế hoạch làm việc với từng loại học sinh; giỏi, khá, trung bình, yếu kém. Mỗi loại học sinh đều có yêu cầu, gợi ý riêng và cách bổ sung khác nhau. Giáo viên làm việc với từng học sinh, góp ý, khích lệ mỗi em hoàn thành bài vẽ bằng khả năng của mình.
	Giáo viên cũng cần cho học sinh luyện tập với những hình thức mới lạ nhưng mang tính thực tiễn và ứng dụng cao hơn bằng cách sử dụng các nguyên vật liệu khác nhau. Ví dụ như dây thừng, hoa cỏ khô, giấy màu, giấy báotrong bài “Trang trí báo tường”, trang trí trên mặt nạ thật trong bài “Trang trí mặt nạ”, thiết kế quần áo trong bài “Tạo dáng và trang trí thời trang 
3.9.Phương pháp trực quan kết hợp với phương pháp phân tích. 
	Các bài học của phân môn vẽ trang trí thường không nặng về lý thuyết nhưyêu cầu của phân môn là phải giúp cho các em khắc sâu kiến thức, nhớ lâu. Vì
vậy phương pháp trực quan kết hợp với phương pháp phân tích là một giải pháp phù hợp trong việc dạy học phân môn vẽ trang trí. Tuy không có điều kiện tiếp xúc trực tiếp những công trình, sản phẩm, nhưng thông qua tranh ảnh, bài vẽ trang trí và được phân tích cụ thể học sinh sẽ tiếp thu nội dung kiến thức bài học một cách dễ dàng hơn.
 3.10. Trang bị cơ sở vật chất phù hợp với đặc thù của bộ môn.
 + Trang bị mẫu vật thật để minh hoạ, giới thiệu phù hợp với nội dung của bài trang trí.
+ Tranh , ảnh minh hoạ, hình hướng dẫn các bước vẽ.
+ Phòng học kê bàn ghế theo mục đích, ý tưởng của bài dạy.
+ Trang bị sự hỗ trợ của Công nghệ thông tin: máy chiếu
 4. Thực nghiệm
 Kết quả điều tra với hai lớp không áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả dạy và học phân môn Vẽ trang trí ở khối 7 THCS Khương Đình – Quận Thanh Xuân.
Bảng 1: Kết quả điều tra trước khi thực hiện giải pháp
TT
Lớp
Sĩ số
Thái độ (%)
Thích
Bình thường
Không thích
1
9A1
51
24
70
6
2
9A3
38
19
71.4
9,6

* Tiến hành thực nghiệm áp dụng các giải pháp cho khối 9 ở trường THCS thông qua một tiết dạy cụ thể.
 3.2. Bài dạy áp dụng các giải pháp cho khối 9:
Bài 2: TẠO DÁNG VÀ TRANG TRÍ THỜI TRANG( tiết 1)
Hoạt động 
của giáo viên 
Hoạt động 
của học sinh
Nội dung
Năng lực hình thành
Hoạt động 1: Hướng dẫn HS quan sát nhận xét
GV gọi 2 HS lên bảng. 
GV yêu cầu HS nhận xét về cách kết hợp của bạn.
=>Túi xách là một trong những phụ kiện của trang phục, giúp cho bộ trang phục thêm hấp dẫn và “thời trang” hơn. Để thiết kế được một trang phục đẹp theo ý thích của mình chúng ta cùng tìm hiểu trong bài học hôm nay. Nhưng trước hết em hãy cho biết “thời trang” là gì?
- Thời trang có tác dụng như thế nào với cuộc sống con người?
GV treo một số tranh ảnh về trang phục của các vùng miền, các dân tộc của Việt Nam và trang phục truyền thống của các nước trên thế giới.
- Thời trang của các dân tộc có giống nhau không?
GV cho HS xem hình ảnh các trang phục khác nhau : trang phục dạ hội, trang phục thể thao, trang phục dạo phố, trang phục biểu diễn...
- Em có nhận xét gì về kiểu dáng của những một số mẫu thời trang trên?
- Các họa tiết ?
- Hình thức trang trí?
- Màu sắc?
-Chất liệu trong trang trí thời trang như thế nào?
GV tổng kết các câu trả lời của HS
=>HS: Thời trang là lĩnh vực rộng,bao gồm cách ăn mặc,trang điểm thịnh hành trong một thời gian nào đó, kết hợp các vật dụng như đồng hồ, túi xách... 
=>HS: Thời trang làm cuộc sống con người thêm đẹp,văn minh.
=> HS: Mỗi dân tộc có một thị hiếu khác nhau, mang bản sắc đặc trưng của dân tộc mình.
=> HS trả lời
=>HS: chất liệu rất đa dạng và phong phú : lụa, cotton, voan, da
Trò chơi “FASHIONITA”
Có 4 hình ảnh các trang phục khác nhau về phong cách, lứa tuối và 4 hình ảnh túi xách. Em hãy ghép túi xách sao cho phù hợp với trang phục trên
I.Quan sát nhận xét
 

Hoạt động 2: Hướng dẫn HS cách tạo dáng và trang trí thời trang
Gv chiếu các bước tạo dáng áo
GV chiếu một vài cách trang trí trang phục
_Gv: Tùy theo phong cách mà trang trí cho thích hợp. 
Gv cho HS quan sát một số bản thiết kế thời trang của các nhà thiết kế nổi tiếng, hình ảnh thời trang từ rau củ, hoa, giấy.
II.Cách tạo dáng và trang trí thời trang
1.Tạo dáng áo
-Tìm hình dáng chung.
-Kẻ trục và tìm dáng áo(tỉ lệ và đường nét của các phần chính). 
-Tìm các nét chi tiết (cổ áo, tay áo và những đường 
nét cụ thể)
2.Trang trí:	
-Tìm các mảng trang trí (có thể vẽ 
hoạ tiết kín thân hoặc đường diềm ở tay cổ, tà, gấu áo,... hay sữ dụng hình mảng trang trí ở những vị trí thích hợp.)
-Chọn hoạ tiết: hoa lá, các con vật,hình mảng ...
-Vẽ màu phù hợp (Màu sắc của nền và màu sắc của hoạ tiết cần hài hòa)

Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh thực hành
Gv chia lớp thành 4 nhóm,mỗi nhóm sẽ tạo dáng và trang trí hai trang phục theo các chủ đề:
Nhóm 1: trang phục truyền thống
Nhóm 2: trang phục dạ hội
Nhóm 3: trang phục công sở
Nhóm 4: trang phục dạo phố
Gv gợi ý Hs cách tạo dáng và sắp xếp họa tiết
Gv khuyến khích Hs thể hiện tính sáng tạo của mình.
Tạo dáng và trang trí thời trang theo chủ đề được phân công.

III.Thực hành
Năng lực thực hành sáng tạo

Hoạt động 4: Đánh giá nhận xét
Gv đính bài trang trí của 4 nhóm lên bảng,gợi ý Hs nhận xét về:
+Hình dáng
+Họa tiết.
+Màu sắc.
Gv tổng kết,bổ sung.
Hs nhận xét theo cảm nhận của riêng mình.



Củng cố, dặn dò
-Chuẩn bị chotiết học sau: Tạo dáng và trang trí thời trang (tiết 2)
+ Mỗi nhóm chuẩn bị 2 bộ trang phục theo chủ đề đã phân công để trình diễn.
+ Thiết kế 2 bộ trang phục bằng các chất liệu tự chọn (giấy báo, giấy gói hoa, nilon...) chọn mẫu từ bài vẽ trên.
+ Chuẩn bị bài thuyết trình, nhạc cho phần trình bày sản phẩm của nhóm mình




 Bài 3: TẠO DÁNG VÀ TRANG TRÍ THỜI TRANG (tiết 3)
Hoạt động 
của giáo viên
Hoạt động 
của học sinh
Nội dung
Năng lực hình thành
*Ổn định tổ chức lớp.( 2 phút)
* Kiểm tra bài cũ:
GV kiểm tra sự chuẩn bị của HS cho tiết học này 
( túi xách, trang phục, phụ kiện)
Nhóm trưởng báo cáo 



Hoạt động 1: Củng cố kiến thức (10 phút)

*Vào bài: GV tổ chức cho HS tham gia trò chơi có liên quan đến kiến thức bài học trước.
- Chia lớp làm 2 đội Red – đội Blue.
- Mời 1 HS điều khiển trò chơi, 1 HS làm thư kí, 1 HS làm kĩ thuật viên máy tính.
. 
GV nhận xét phần tham gia trò chơi của HS.

HS trả lời
HS trả lời
HS trả lời
HS trả lời
HS trả lời
I.Quan sát nhận xét
II.Cách vẽ 
*Cách tham gia trò chơi “Rung chuông vàng”:
Trên màn hình là các câu hỏi kiểm tra kiến thức. Với mỗi câu trả lời đúng, bạn sẽ được 10 điểm. Nếu trả lời sai, bạn sẽ phải nhường quyền trả lời cho đội bạn.
- Trong thời gian 5 giây, đội nào có tín hiệu trước sẽ giành được quyền trả lời.
Câu 1 : Bạn hãy cho biết đây là trang phục của vùng miền nào?
MC: Áo tứ thân là một trang phục của phụ nữ miền Bắc Việt Nam. Được sử dụng như trang phục hàng ngày cho đến đầu TK 20. 
 Ngày nay, áo tứ thân chỉ được mặc trong các dịp lễ hội truyền thống và biểu diễn trên sân khấu.
Câu 2: Theo bạn trang phục trên có phù hợp để đi lễ chùa không? Vì sao?
MC: Đình chùa là chốn linh thiêng, trang trọng. Trang phục hợp mốt chưa chắc đã hợp với không gian Phật đường, bạn nên chọn trang phục giản dị, kín đáo, màu sắc nhã nhặn khi đi lễ chùa.
Câu 3: Theo bạn ngành công nghiệp thời trang có ảnh hưởng tới môi trường không?
MC: Đằng sau vẻ đẹp xa xỉ là tiếng kêu cứu thảm thiết của rừng xanh.Mỗi năm có khoảng 50 triệu động vật có lông bị giết hại để phục vụ cho ngành công nghiệp thời trang. Trong đó, 80% số lượng lông thú ra đời từ các trại nuôi thú công nghiệp. 
Câu 4: Bạn có biết ở Hà Nội có làng nghề dệt vải truyền thống nào không?
MC: Làng lụa Vạn Phúc thuộc quận Hà Đông, là 1 làng nghề dệt lụa tơ tằm đẹp nổi tiếng có từ ngàn năm trước, thu hút khách cả trong nước lẫn ngoài nước đến thăm quan và mua sắm. Lụa Hà Đông từng được chọn may trang phục cho triều đình.
Câu 5: Bạn hãy cho biết trường THCS Khương Đình đã có quy định như thế nào về trang phục của học sinh khi đến trường?
MC: Nhà trường có quy định cụ thể về đồng phục: 
-Mùa hè: áo sơ mi, quần âu, đi giày hoặc dép quai hậu.
-Mùa đông: Mặc áo đồng phục mùa đông
-Những ngày có giờ Thể dục mặc đồng phục thể thao, đi giày.
- Năng lực tư duy
Năng lực giải quyết vấn đề
Năng lực biểu đạt
Năng lực hợp tác 

 Hoạt động 2: Hướng dẫn HS trình bày sản phẩm theo nhóm (20 phút)

GV yêu cầu HS quan sát phần trình bày của các nhóm khác để làm bài tập thảo luận nhóm.
Các nhóm trình diễn và thuyết trình sản phẩm của nhóm.
Nhóm 1: 
trang phục truyền thống và trang phục vùng miền
Nhóm 2:
 trang phục dạ hội
Nhóm 3: 
trang phục công sở
Nhóm 4: 
trang phục dạo phố
- Mỗi nhóm trình diễn 2 bộ trang phục có túi xách hay phụ kiện kèm theo ( nguyên liệu tái chế) và 2 bộ trang phục tự sưu tầm ở nhà.

HS từng nhóm lên thuyết minh
và trình diễn sản phẩm theo chủ đề.

III. Thực hành

- Năng lực hợp tác 
- Năng lực biểu đạt

Hoạt động 3: Hướng dẫn HS đánh giá, nhận xét (12 phút)
Qua phần trình bày sản phẩm của các nhóm,GV yêu cầu HS các nhóm khác nhận xétsản phẩm của các bạn theo tiêu chí:
+ Tạo dáng và trang trí
+ Màu sắc
+ Phong cách trình diễn
+ Chủ đề và thuyết trình
GV yêu cầu đại diện các nhóm lên trình bày và nhận xét
=>Qua những ý kiến nhận xét của HS, GV chốt lại kiến thức bài học và khen ngợi, động viên các em.
Đại diện HS nhóm khác nhận xét sản phẩm cúa các bạn.

- Năng lực biểu đạt
Năng lực giải quyết vấn đề
- Năng lực cảm thụ thẩm mỹ
Củng cố, dặn dò (1 phút)
-Sưu tầm tranh, ảnh về mĩ thuật các nước Châu Á. 
-Đọc và tìm hiểu bài 17 – Thường thức mĩ thuật “Sơ lược về một số nền mĩ thuật Châu Á”




Kết quả điều tra của hai lớp sau khi áp dụng các giải pháp nâng cao chất lượng dạy và học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, hình thành năng lực thực hành sáng tạo trong phân môn Vẽ trang trí ở khối 9 THCS Khương Đình – Quận Thanh Xuân. 
Bảng 2: Kết quả thực nghiệm sau khi thực hiện các giải pháp.
TT
Lớp
Sĩ số
Thái độ ( %)
Thích
Bình thường
Không thích
1
9A1
51
60.7
37.9
1.4
2
9A3
38
66.6
23.8
9.5
 
Qua bảng 1 và bảng 2 cho thấy các giải pháp đưa ra để nâng cao chất lượng dạy và học phân môn Vẽ trang trí đã thành công. Như vậy các biện pháp được áp dụng đã mang lại hứng thú học tập rõ rệt cho học sinh. Khi có hứng thú học tập thì học sinh sẽ đạt được kết quả cao hơn trong học tập. Bằng chứng cụ thể đó là thái độ của học sinh thông qua kết quả các bài vẽ được nâng lên rõ rệt.
Việc sử dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả dạy và học phân môn Vẽ trang trí như: trang bị cơ sở vật chất đầy đủ, phù hợp với bộ môn, phối hợp sử dụng linh hoạt các phương pháp dạy học, lồng ghép các phương pháp dạy học tích hợp...thực sự đã mang lại hiệu quả cao trong quá trình dạy và học phân môn Vẽ trang trí.
PHẦN III: KẾT LUẬN – KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận:
Việc tìm ra các giải pháp để nâng cao chất lượng dạy và học phân môn Vẽ trang trí ở trường THCS là một việc làm cần thiết. Chất lượng dạy và học phân môn Vẽ trang trí có cao thì chất lượng môn Mĩ thuật mới đạt kết quả tốt. Đứng trên cương vị là một người giáo viên dạy môn Mĩ thuật, tôi đã lựa chọn nghiên cứu đề tài này. Sau khi nghiên cứu tìm ra một số nguyên nhân tôi đã tìm ra một số giải pháp để khắc phục những tồn tại đó. Áp dụng những giải pháp đó trực tiếp vào trường tôi đang công tác kết quả cho thấy những giải pháp tôi đã đưa ra để nâng cao chất lượng dạy và học phân môn Vẽ trang trí đã thành công.
Qua thời gian nghiên cứu tôi đã áp dụng vào phân môn Vẽ trang trí của các khối lớp 7 ở trường THCS Khương Đình – Quận Thanh Xuân và kết quả đạt được khá tốt. Thái độ và nhận thức của học sinh đã được nâng lên rõ rệt, các em yêu thích môn học Mĩ thuật hơn, từ đó giúp học sinh phát triển khả năng thẩm mĩ cao hơn. 
2. Một số kiến nghị
* Đối với giáo viên:
- Phối hợp sử dụng linh hoạt các phương pháp dạy học một cách hợp lí, phù hợp với nội dung từng bài.
-Lồng ghép các phương pháp dạy học tích hợp. Để học sinh hệ thống được kiến thức, có sự liên hệ giữa các môn học( bổ sung cho nhau). Có thể đưa Âm nhạc, Ngữ văn, Lịch sử vào bài dạy môn Mĩ thuật.
- Ứng dụng Công nghệ thông tin vào trong bài giảng. Ngoài những mẫu vật thật, tranh ảnh giáo viên sẽ giới thiệu trong bài vẽ trang trí đó, giáo viên cần sưu tầm thêm một số hình ảnh sinh động để trình chiếu bằng máy chiếu. 
- Giúp học sinh chủ động tìm tòi kiến thức, cách thể hiện nhằm phát huy khả năng sáng tạo của học sinh trong giờ học.
 * Đối với nhà trường:
- Nhà trường cần tổ chức nhiểu buổi chuyên đề để các giáo viên học hỏi lẫn nhau.
- Trang bị thêm cơ sở vật chất, phòng học chuyên môn cho bộ môn Mĩ thuật.
* Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo:
- Tổ chức nhiều buổi chuyên đề để giáo viên được tham gia, giao lưu học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau cùng nâng cao trình độ chuyên môn.
- Trang bị thêm đồ dùng học tập cho bộ môn Mĩ thuật,nhất là mẫu vật thật, tranh, ảnh, băng đĩa hình minh hoạ...
- Có chính sách khuyến khích giáo viên đưa ra ý kiến trong bài dạy của mình. Từ đó sẽ tập hợp, lựa chọn và biên soạn thành sách về những giáo án tốt, bài dạy hay để tất cả các giáo viên trong toàn quận được tham khảo, học hỏi.
Tôi xin cam doan đây là sáng kiến của mình viết, không sao chép của người khác.
Hà Nội, ngày ..... tháng ..... năm 2014
 	Tác giả
 ( Ký, họ tên) 
	Nguyễn Thùy Linh