Đề cương SKKN Sử dụng các quy trình, phương pháp dạy học tích cực nhằm hình thành và phát triển năng lực cho học sinh

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG PT HERMANN GMEINER VINH
NGUYỄN TRÍ HẠNH
SỬ DỤNG CÁC QUY TRÌNH, PHƯƠNG PHÁP
DẠY HỌC TÍCH CỰC NHẰM HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH
ĐỀ CƯƠNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
NGHỆ AN - 2021
MỞ ĐẦU
LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Giáo dục Mĩ thuật đóng vai trò rất quan trọng trong việc không chỉ khuyến khích sự sáng tạo của trẻ em mà giúp phát triển nhân cách và các năng lực xã hội. Chính vì vậy, giáo dục Mĩ thuật là một phần quan trọng trong nỗ lực của Đại sứ quán Đan Mạch nhằm hỗ trợ quá trình dạy học mĩ thuật ở nước ta. Dự án này nhằm truyền cảm hứng cho giáo viên dạy Mĩ thuật, khuyến khích giáo viên kết hợp các kỹ năng mỹ thuật với các phương pháp dạy học lấy người học làm trung tâm, khuyến khích sự tương tác, kích thích tư duy sáng tạo, kích thích phát triển nhận thức thông qua hoạt động thực tế.
Dạy học mĩ thuật theo phương pháp mới nhằm phát triển năng lực cho học sinh đã được triển khai đại trà ở cấp tiểu học từ năm học 2015 – 2016. Ngày 12/5/2016, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có công văn số 2070/BGDĐT – GDTH về việc triển khai dạy học Mĩ thuật theo phương pháp mới ở Tiểu học và phát triển, mở rộng lên cấp Trung học cơ sở.
Dạy học mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực còn giúp cho cán bộ quản lý Giáo dục, giáo viên Mĩ thuật có được những hiểu biết chung về phương pháp dạy học và các quy trình Mĩ thuật mới, cách tổ chức các hoạt động dạy học theo chủ đề ở từng khối lớp đạt hiệu quả cao và thiết thực với các vùng miền.
Trên cơ sở lý thuyết giáo dục và giảng dạy Mĩ thuật, giáo viên sẽ tổ chức dạy cho các em học Mĩ thuật qua các hoạt động Vẽ cùng nhau, Vẽ theo nhạc, Vẽ biểu đạt, tạo hình 3D từ các vật tìm được, Xây dựng cốt truyện... Thông qua các hoạt động tạo hình sẽ khơi gợi và phát huy được năng khiếu thẩm mỹ vốn có ở trẻ, gây hứng thú cho các em trước cái đẹp, tiến tới hình thành thị hiếu thẩm mỹ của học sinh trong cuộc sống. Hoạt động giáo dục Mĩ thuật còn góp phần đem lại nhận thức mới, niềm vui, hứng thú và sáng tạo học tập cho trẻ. Việc sử dụng nền nhạc trong các hoạt động Mĩ thuật cũng tạo cho học sinh hứng thú, không khí lớp học vui vẻ, thân thiện.
“Các em học sinh khi tới trường giống như những cây non có rễ cứng cáp và đầy tiềm năng. Giáo viên chỉ đóng vai trò là những người thúc đẩy, biết cần phải thêm chất xúc tác gì vào nước tưới để giúp những cây non đó phát triển”, đó là thông điệp bà Kirsren Fugl, chuyên gia tư vấn Đan Mạch đã nêu tại các buổi tập huấn cho giáo viên khi thực hiện phương pháp mới của dự án. Điểm nổi bật của phương pháp dạy học này là giáo viên có thể chủ động theo từng nội dung tiết dạy mà kết hợp nhiều kỹ thuật trong một bài dạy. Khi giảng dạy, giáo viên Mĩ thuật phải nắm vững những yêu cầu để xây dựng các nội dung liên kết, đặc biệt lưu ý tới 5 lĩnh vực năng lực: kinh nghiệm; kỹ năng và kỹ thuật; phân tích giải trình; thể hiện năng lực truyền thông tin và đánh giá với các chủ điểm chung phù hợp với học sinh ở các lứa tuổi khác nhau. Tổ chức lớp học phần lớn được thông qua hoạt động nhóm theo phương châm: Lấy người học làm trung tâm, khuyến khích sự tương tác, kích thích tư duy sáng tạo, kích thích phát triển nhận thức thông qua hoạt động thực tế mà các em được trải nghiệm.
Mặc dù vậy, phương pháp dạy học Mĩ thuật mới được áp dụng một số trường trong tỉnh từ học kì 1 của năm học 2016 - 2017 vẫn còn khá nhiều điểm giáo viên băn khoăn,
lúng túng, không biết thực hiện như thế nào cho đúng tinh thần đổi mới, cho đạt hiệu quả? Qua 2 đợt tập huấn và dự giờ thực tế, có thể nói hình thức tổ chức của phương pháp mới này còn quá mơ hồ đối với đại đa số giáo viên chuyên trách. Ngoài vấn đề thay đổi nội dung phân phối chương trình, sự thay đổi hình thức tổ chức lớp học phần lớn được thông qua hoạt động nhóm là một trong những vấn đề trọng tâm khiến giáo viên không khỏi tránh được những khó khăn, vướng mắc.
Xuất phát từ những lí do đã nêu trên, tôi chọn đề tài nghiên cứu: “ Sử dụng các quy trình, phương pháp dạy học tích cực nhằm hình thành và phát triển năng lực cho học sinh” làm đề tài nghiên cứu của tôi.
MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Định hướng quy trình dạy học tích cực trong trường THCS.
Rèn luyện kỹ năng, năng lực cho học sinh thông qua các quy trình dạy học.
Rèn luyện kỹ năng quan sát, phát triển tư duy, trí tưởng tượng, sáng tạo cho học
sinh.
Phát triển các năng lực, kỹ năng sống, kinh nghiệm cá nhân và khả năng giải quyết
vấn đề.
Cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên, cuộc sống con người, vẻ đẹp của một số tác phẩm Mỹ thuật.
NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
Những vấn đề chung về dạy học Mĩ thuật theo định hướng phát triển năng lực
Một số quy trình Mĩ thuật theo phương pháp dạy học mới
Tổ chức dạy học mĩ thuật theo chủ đề dựa trên nội dung chương trình giáo dục mĩ thuật hiện hành.
Tổ chức các phương pháp dạy học tích cực.
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Gồm các nhóm nghiên cứu :
Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: nghiên cứu các văn kiện, nghị quyết, tài liệu ....
Nhóm nghiên cứu thực tiễn: Phương pháp làm việc theo nhóm, phương pháp quan sát, toạ đàm, trao đổi, hội thảo, phương pháp tổng kết kinh nghiệm ...
ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:
Khách thể:
Nhận thức về bộ môn mĩ thuật ở trường THCS
Học sinh THCS
Chủ thể:
Năng lực hình thành cho học sinh trong bộ môn mỹ thuật ở bậc THCS
NHỮNG ĐIỂM MỚI CỦA ĐỀ TÀI:
Định hướng giảng dạy theo phương pháp tích cực.
Nâng cao các kỹ năng cho học sinh THCS theo định hướng phát triển năng lực.
Nâng cao khả năng sáng tạo thẩm mỹ cho học sinh THCS theo năng lực.
Khẳng định vai trò năng lực trong nhận thức và sáng tạo thẩm mỹ cho học sinh THCS.
MỞ ĐẦU NỘI DUNG
Chương 1: Những vấn đề chung về dạy học theo định hướng phát triển năng lực.
Vài nét về dạy học mỹ thuật trong giáo dục hiện đại ở trường THCS.
Hình thành và phát triển các năng lực của học sinh thông qua dạy học mỹ thuật.
Trí thông minh và các kênh học tập
Năng lực phẩm chất của học sinh được hình thành và phát triển thông qua hoạt động giáo dục mỹ thuật.
Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học nhằm hướng tới những năng lực chung cốt lõi và chuyên biệt môn học.
Dạy học mỹ thuật cần có tính liên kết và hệ thống.
Dạy học mỹ thuật cần tác động đến nhiều loại hình trí thông minh của học sinh.
Dạy học mỹ thuật cần linh hoạt trong lựa chọn.
Chương 2: Triển khai các quy trình, phương pháp dạy học tích cực nhằm hình thành và phát triển năng lực cho học sinh.
Một số quy trình theo phương pháp dạy học mới.
Một số quy trình dạy học mỹ thuật.
Tăng cường phương pháp dạy học tích cực.
Tổ chức hoạt động ngoại khóa.
2.3.2. Các hình thức hoạt dộng ngoại khóa .
Chương 3: Thực nghiệm sư phạm
Mục đích, nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm
Kết quả đạt được về mặt định tính
Kết quả đạt được về mặt định lượng
Kết luận và đề xuất.
Kế hoạch thực hiện đề tài
+ Tháng 8/2021 – tháng 9/2021. Lựa chọn đề tài, xây dựng đề cương,
+ Tháng 10/2021 – tháng 12/2021. Viết bản thảo chương 1, chương 2.
+ Tháng 1/2022 – tháng 2/2022. Thực nghiệm sư phạm. Viết bản thảo chương 3.
+ Tháng 2/ 2022 – tháng 3/2022 Hoàn chỉnh sáng kiến kinh nghiệm.